Fitosterole – gdzie je znajdziemy? Jakie mają właściwości?
Witaminy, składniki mineralne, błonnik – w żywności znajduje się wiele cennych składników, które większość z nas zna. Ale słyszeliście o fitosterolach? Brzmią ciekawie? Ich potencjał można wykorzystać w niejednej diecie, a szczególnie w tej, przeznaczonej dla osób z podwyższonym cholesterolem. Gdzie znajdziemy fitosterole? Kto powinien je spożywać? Zapraszam do artykułu, gdzie poruszę tę kwestię.
Czym są fitosterole?
Fitosterole są to funkcjonalne, a zarazem strukturalne analogi cholesterolu produkowane przez rośliny. Wchodzą w skład roślinnych błon komórkowych, gdzie odpowiadają za regulację ich płynności.
Wśród fitosteroli wyróżnia się dwie następujące grupy:
- sterole – z podwójnym wiązaniem między atomami węgla (związki nienasycone),
- stanole – bez podwójnego wiązania (związki nasycone).
Związki te mogą występować w formie wolnej lub zestryfikowanej.
Fitosterole w żywności
Aktualnie zdefiniowanych jest około 200 fitosteroli. Większość z nich znajduje się w olejach roślinnych oraz niektórych nasionach. Najobficiej występują fitosterole w:
- oleju rzepakowym (879mg/100g),
- oleju sojowym (460mg/100g),
- oleju słonecznikowym (410mg/100g),
- oleju kukurydziany (970mg/100g),
- migdałach (266mg/100g),
- orzechach laskowych (121mg/100g),
- orzechach ziemnych (176mg/100g),
- pestkach moreli (266mg/100g),
- kiełkach pszenicy (553mg/100g),
- otrębach ryżowych (1190mg/100g),
- fasoli (76mg/100g).
Zalecana dawka fitosteroli zawartych w żywności to 1-3 gramów dziennie. Aby osiągnąć takie dawki, warto sięgać po żywność wzbogaconą w tę substancję. Fitosterole dodaje się najczęściej do margaryn oraz produktów mlecznych np. jogurtów, napojów mlecznych, serów czy nawet do czekolady.
Właściwości fitosteroli dla zdrowia
Ogromne zainteresowanie nad funkcjonalnością fitosteroli wynika z tego, że obniżają poziom cholesterolu we krwi. Związki te są absorbowane w niewielkim stopniu w organizmie, gdzie tworzą trudno rozpuszczalne kryształy w fosfolipidowych micelach i żółci.
Dawka fitosteroli w ilości 2 gramów na dzień prowadzi do obniżenia o 10% stężenia cholesterolu LDL w surowicy krwi. Hipocholesterolemiczne działanie fitosteroli wynika z działania różnych mechanizmów. Mowa tutaj o wytrącaniu cholesterolu w jelitach, czy wypieraniu cholesterolu z miceli przez fitosterole. Fitosterole nie wpływają na stężenie triglicerydów oraz cholesterolu HDL.
Związki te pełnią również inne funkcje. Charakteryzują się m.in. działaniem przeciwnowotworowym, hamując rozwój raka prostaty, piersi i okrężnicy.
Obficie występujące fitosterole w oleju ryżowym i otrębach ryżowych wykazują silne działanie przeciwutleniające. Oznacza to, że zapobiegają one powstawaniu nadmiaru wolnych rodników w naszym organizmie, które są odpowiedzialne za m.in. nasilenie procesu starzenia się i inicjowanie powstawania zmian nowotworowych.
Podsumowanie
Codzienne spożywanie żywności z fitosterolami niesie za sobą wiele korzyści zdrowotnych. Są one szczególnie korzystną substancją dla osób z zaburzeniami lipidowymi. Aktualnie na rynku odnajdziesz wiele produktów wzbogacanych w tę substancję. Opakowanie żywności powinno zawierać informację o zawartości fitosteroli w produkcie (w % lub w g wolnych steroli/stanoli na 100g produktu). Zalecana ilość fitosteroli dziennie to maksymalnie 3 gramy. Należy pamiętać, że długotrwałe przechowywanie, czy przetwarzanie żywności, zubaża ją w fitosterole. Są one podatne na utlenianie.
Literatura:
- Szymańska R., Kurk J., Fitosterole – występowanie i znaczenie dla człowieka, Kosmos, PROBLEMY NAUK BIOLOGICZNYCH, Tom 56, Numer 1-2, str. 107-114, 2007 r.
- Nowak A., Fitosterole w codziennej diecie, Postępy Fitoterapii 1/2011, str. 48-51.